Bosrendierenstal Diergaarde Blijdorp

 

De restauratie van de rijksmonumentale Bosrendierenstal in Diergaarde Blijdorp is afgerond! De Bosrendieren en de Wallabies zijn inmiddels weer terug in hun prachtig gerestaureerde verblijf. Niet alleen de dieren kunnen de stal weer bewonderen, ook voor het bezoek is de stal na de restauratie beter zichtbaar doordat het plein met de historische plataan aan de noordzijde van de stal is opgeknapt en weer publiek toegankelijk is, zoals Sybold van Ravesteyn het ooit heeft ontworpen.

Geschiedenis

Het voormalige antilopenverblijf is tussen 1939-1941 tezamen met de rest van de Diergaarde gebouwd naar ontwerp van Sybold van Ravesteyn. Vandaag de dag wordt het gebruikt als nachtverblijf door de Bosrendieren en de Wallabies. De stal ligt aan het eind van de noordzuidelijke- as, tussen het Geladaverblijf en het Berentheater. Aan de zuidzijde van de stal ligt de weide voor de Bosrendieren en aan de noordzijde ligt het opgeknapte plein met de historische plataan. Het gebouw is volledig in hout opgetrokken. Aan de buitenzijde is het houten skelet bedekt met horizontale zwarte Zweedse rabatdelen, aan de binnenzijde met verticale beschieting, in de stallen gewitkalkt, in het dienstgedeelte ongeschilderd.

Toestand voor restauratie

In de loop der jaren waren er verschillende onderdelen aan de stal aangepast die het oorspronkelijk uiterlijk van de stal hebben aangetast. Zo was de luifel aan de zuidzijde van de stal niet meer aanwezig. Het ontbreken van de luifel was niet alleen problematisch voor de beeldkwaliteit, ook zorgde het ervoor dat het houtwerk aan deze zijde veel meer werd blootgesteld aan wind, regen en zon, waardoor aan deze zijde veel verwering en houtrot is aangetroffen en op de zuidwest-hoek zelfs delen compleet waren aangetast door schimmel en zwam.

Op het dak lagen bitumen shingles in plaats van de originele rode leipannen. Ook de voor Van Ravesteyn zo typerende zwierige dakvorm was verloren gegaan.

Daarnaast waren verschillende deuren vervangen voor nieuwere exemplaren die niet overeenkwamen met de originele detaillering en aan de zuidzijde waren er zelfs schuifdeuren volledig verwijderd en de deuropeningen dichtgetimmerd.

Ontwerp restauratie en uitvoering

De Bosrendierenstal was dus toe aan een goede restauratie en onderhoudsronde. Samen met de hoofdaannemer Burgy heeft Walraad architecten zich negen maanden ontfermd over het gebouw. Het dak heeft zijn oorspronkelijke vorm en bedekking weer terug. Walraad architecten heeft samen met constructeursbureau Van Dijke de spantconstructie uitgewerkt waarbij de technische samenhang van de dakconstructie geborgd is, zonder aantasting van het oorspronkelijke beeld.  De sporen en spanten zijn door Burgy vakkundig aangeheeld waardoor aan de zuidzijde nu weer een mooie luifel pronkt.

Zoals bij iedere restauratie kwamen we ook hier voor verrassingen te staan. Na het weghalen van enkele beschietingen en rabatdelen kwamen we tot de ontdekking dat grote delen van de houten stal waren aangetast door de houtwormkever. Na lang wikken en wegen is besloten de volledige beschieting in het interieur te verwijderen en af te voeren opdat de houtskeletbouw en achterzijde van het onaangetaste rabat kon worden behandeld. Dit gaf ons wel de mogelijkheid om het historische beeld van ongeschilderde beschieting in de dienstruimte terug te brengen. Dit is gedaan op basis van het kleurhistorisch onderzoek dat Lisette Kappers voor dit verblijf had opgesteld.

Aan de buitenzijde zijn de slechte rabatdelen verwijderd en vervangen voor nieuwe delen. Hierbij is goed gekeken naar de oorspronkelijk detaillering zodat het verschil tussen de originele en de nieuwe delen zo dicht mogelijk bij elkaar is komen te liggen.

Ook kwam vanuit de Diergaarde de vraag om voor de dieren een extra brede deur te maken in de westgevel. Gezien de monumentale status van het gebouw kon dit niet zomaar. Walraad architecten heeft een plan uitgewerkt om de deuren zo onopvallend mogelijk in de rabatdelen en de beschieting te verwerken. Hierbij is ook het raampje verwerkt in de openslaande deur. Na het verwijderen van de delen zat de achterconstructie natuurlijk nog net iets anders, waardoor ook de vakmensen van Burgy nog een ronde hebben gepuzzeld en het resultaat is naar ieders tevredenheid.

Omgeving

Omdat de dieren tijdelijk waren uitgehuisd, konden we ook de directe omgeving van de stal onder handen nemen. Zowel de weide van de Bosrendieren en de Wallabies is onder handen genomen. In de weide van de Bosrendieren waren nog oorspronkelijke hekken aanwezig uit de bouwtijd. Deze zijn door Smederij Van Hoorne gerestaureerd en weer in de juiste kleur geschilderd.

Daarnaast heeft Walraad architecten in samenspraak met afdeling Dier & Plant een ontwerp gemaakt voor het plein tussen de Bosrendierenstal en het Geladaverblijf. In het oorspronkelijke tuinontwerp voor de Diergaarde was dit een publiek toegankelijk plein, dit was in de loop der jaren helaas veranderd. Met het nieuwe ontwerp voor dit plein is de originele structuur van het tuinontwerp ter plaatse deels teruggebracht, ook de rijksmonumentale Bosrendierenstal is weer van dichtbij te aanschouwen.